Grant realizowany od 2014 roku przez cztery lata.
Gromadzone są wszelkie obecnie dostępne informacje źródłowe o oświacie pozaszkolnej i szkolnej na terenie państwa polskiego w okresie 1918 – 1939. Przeprowadzana jest kwerenda w spuściznach archiwalnych: instytucji oświatowych, organów centralnej administracji państwowej ( w tym ministerstwa rolnictwa) i terenowej, parlamentu, partii politycznych, organizacji społecznych, osób prywatnych.
Kwerenda dotyczy prasy i źródeł drukowanych z okresu międzywojennego.
Poszukiwania prowadzone są w archiwach znajdujących się w Polsce w kilkudziesięciu archiwach państwowych.
Szczególnym wyzwanie stanowi kwerenda w archiwach zagranicznych. Uczestnicy projektu analizują cenne, niewykorzystane i w większości nieznane historykom, archiwalia znajdujące się na Litwie, Białorusi i Ukrainie.
Projekt zmierza do uzupełnienia luki w opracowaniach historycznych dotyczących dziejów wsi i chłopów. Badacze zajmują się oświatą publiczną i prywatną, polityką oświatową II Rzeczypospolitej, edukacją prowadzoną przez różne podmioty, w tym społeczników i pasjonatów uświadomienia ludu. Rozważenia wymaga kwestia losu dzieci wiejskich, aspiracji młodzieży chłopskiej oraz emancypacji kobiet dzięki oświacie. W długim kwestionariuszu badawczym znajdują się także m.in. pytania o walkę z analfabetyzmem i przesądami, następnie o postawę kleru i ruchu ludowego, Ważne będą treści pracy oświatowej (z uwzględnieniem ideologii agraryzmu), ich rola w kształtowaniu świadomości narodowej i obywatelskiej chłopów, w tym stosunku młodzieży do służby wojskowej.
Stawiane są pytania o różnice regionalne oraz o uwarunkowania narodowościowe wpływające na rozwój szkolnictwa i postawy chłopów wobec oświaty. Zastanawiamy się nad: dynamiką dziejów oświaty, sprawami likwidacji dziedzictwa zaborów; forsowaniem ideologii wychowawczych w latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku; wprowadzaniem nowych treści (przysposobienie wojskowe, obrona przeciwlotnicza i przeciwgazowa) w sytuacji zagrożenia wojennego.
Oświata i szkolnictwo na wsi w II Rzeczypospolitej
Kierownik projektu:
Zespół:
- mgr Arkadiusz Majewski